Pokazać świat, którego już nie ma, w muzeum, którego jeszcze nie ma.

Pomysł zrodził się z potrzeby wypełnienia pustki. Ukraińcy w Polsce nie mają własnego muzeum ukazującego historię oraz bogatą i różnorodną kulturę ich społeczności żyjącej w Rzeczypospolitej na przestrzeni dziejów. Te, które istniały przed wojną, jak „Strywihor” w Przemyślu, czy Muzeum Łemkowskie w Sanoku, zostały po Akcji „Wisła” zlikwidowane, a ich kolekcje rozszabrowane, zniszczone lub przekazane do magazynów muzealnych.

Dzieci i opiekunki z sierocińca ukraińskiego w Przemyślu, lata 20.

W Polsce nie ma też żadnego liczącego się muzeum państwowego, włącznie z Muzeum Narodowym, pokazującego choćby w jednej, małej salce wystawowej, historię już nie tylko Ukraińców – obywateli Polski, ale jakiejkolwiek innej mniejszości narodowej. Z jednym wyjątkiem – muzeów pokazujących zbrodnie popełnione przez Ukraińców na Wołyniu.

Od wielu lat gromadzę fotografie, dokumenty, relacje, pamiątki rodzinne i przedmioty związane z historią Ukraińców w Polsce. Takich osób w Polsce są dziesiątki, jeśli nie setki. Każdy z tych przedmiotów ma swoją unikalną historię. Póki jednak leżą one w pudłach, na dnach szuflad, są martwe. Lub nieme, jak w przypadku relacji świadków historii. Nikt nie jest w stanie ich poznać, usłyszeć, zachwycić się nimi. A Ukraińcy wciąż będą się kojarzyć młodemu pokoleniu Polaków z UPA, narodem morderców, sprzątaczek i służących, „zarobitczan” z Ukrainy.

Ekslibris arcybiskupa chełmsko-podlaskiego prof. Iłariona Ohijenki z sentencją: „Służyć narodowi, to służyć Bogu”.

Dziś jedynym realnym miejscem, gdzie bez konieczności wznoszenia murów, bez obawy o cenzurę, rzetelność narracji, będzie można opowiedzieć historię Ukraińców w Polsce, przywracać i chronić o nich pamięć – może być muzeum wirtualne. I takie zamierzam stworzyć, by pokazać świat, którego już nie ma, w muzeum, którego jeszcze nie ma. Ale będzie.

Pierwsze uczennice Bursy dla Dziewcząt Obrządku Rusko-Katolickiego w Przemyślu (1881-1888) na fotografii z 1881 r.

Uczestnicy kursu rolnego zorganizowanego przez Towarzystwo „Silśkyj Hospodar” we wsi Cebłów powiat Sokal, 1932 r.

Nauczyciele i uczennice Ruskiego Instytutu dla Dziewcząt w Przemyślu (1888-1912) na fotografii z 1895 r.

Delegaci Towarzystw „Sicz” i „Sokił” na zlocie w Samborze, 1914 r.

Nauczyciele i uczennice Ukraińskiego Instytutu dla Dziewcząt w Przemyślu na fotografii z początku lat 30.

Uczestniczki kursu gotowania zorganizowanego przez „Sojuz Ukrainek” w Cebłowie, 25.03.1934 r.

Tablo maturzystów Ukraińskiego Seminarium Nauczycielskiego w Krynicy, 1943 r.

Tablo abiturientów gimnazjalnego kursu maturalnego w Przemyślu, 1943 r.

Młodzież ukraińska studiująca na Uniwersytecie Jagiellońskim, fotografia z lat 30.