Paraskewia Babiak „Ola”

Dziś mija rocznica egzekucji 19-letniej Ukrainki, Paraskewii Babiak „Oli”, skazanej wyrokiem Wojskowego Sądu Grupy Operacyjnej „Wisła” na karę śmierci.

Powieszono ją 9 czerwca 1947 r. o godz. 20.40 na szubienicy ustawionej na dziedzińcu Zamku w Rzeszowie. W czasie Akcji „Wisła”mieściło się tam więzienie śledcze Grupy Operacyjnej MBP. Egzekucji dokonano na osobisty rozkaz zastępcy dowódcy GO „Wisła”, wiceministra bezpieczeństwa publicznego płk. Grzegorza Korczyńskiego, mimo braku decyzji prezydenta RP Bolesława Bieruta w sprawie ewentualnego ułaskawienia.

Paraskewia Babiak „Ola”, c. Mikołaja i Marii, ur. 8.11.1927 r. w Zaleskiej Woli. pow. jarosławski. Aresztowana 14 maja 1947 r. w czasie Akcji „Wisła”, podczas brutalnego śledztwa prowadzonego w areszcie PUBP w Przemyślu przez funkcjonariuszy MBP, m.in. samego mjr Borysa Wróblewskiego, przyznała się do przeniesienia  w 1946 r. kilku tzw. „sztafet”, czyli korespondencji między prowidnykiem Okręgu I OUN ps. „Stal” a d-cą sotni UPA „Krukiem” i ukończenia szkolenia dla sanitariuszek UPA.

Podczas rozprawy przed Wojskowym Sądem Grupy Operacyjnej „Wisła” w Rzeszowie 4 czerwca 1947 r. odwołała zeznania, twierdząc, że zostały na niej wymuszone torturami. Mimo to skazano ją na karę śmierci. W uzasadnieniu wyroku napisano:

„Sąd nie dopatrzył się w działaniu oskarżonej żadnych motywów łagodzących. Wreszcie oskarżona, czując się niewinną, w ostatnim słowie prosić powinna o uniewinnienie, czego jednak nie uczyniła, prosząc wyraźnie o wymierzenie jej kary. W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji wyroku”.

Jeszcze tego samego dnia sędzia WSGO „Wisła” por. Ludwik Kiełtyka wysłał telefonogram, tzw. „szyfrówkę”, do szefa Departamentu Służby Sprawiedliwości MON, pełniącego jednocześnie funkcję naczelnego prokuratora Wojska Polskiego, ppłk. Henryka Holdera, zawierającą lakoniczny opis czynu i opinię składu sądzącego. Wyłącznie na tej podstawie, a nie w oparciu o treść pełnych akt śledczych i sądowych, przygotowano opinię dla prezydenta RP Bolesława Bieruta w sprawie ewentualnego ułaskawienia osoby skazanej:

„Skazana Babiak należała do bandy UPA od grudnia 1946 r. do stycznia 1947 r. Pełniła funkcję łączniczki pod pseudonimem «Ola», załatwiając sprawy szczególnej wagi. […] Wobec tego, że skazana, jako osoba inteligentna zajęła zdecydowanie wrogie stanowisko wobec Państwa Polskiego, że sprawie UPA oddała się z całym poświęceniem i zapałem, nie zasługuje na zamianę kary śmierci na karę wolnościową”.

Mimo braku decyzji prezydenta Bieruta, wyrok na Paraskewii Babiak „Oli” wykonano. Rozkaz w tej sprawie wydał osobiście i nadzorował jego wykonanie zastępca d-cy GO „Wisła” gen. bryg. Stefana Mossora, wiceminister bezpieczeństwa publicznego płk Grzegorz Korczyński.

PROTOKÓŁ WYKONANIA WYROKU ŚMIERCI

Spisany w myśl art. 314 i 315 K.W.P.K.

Miejsce postoju: Rzeszów, dnia 9 czerwca 1947 r.

P O D P I S A N I

Prokurator Wojskowy Grupy Operacyjnej „Wisła” – kpt. P r a u s e Jan

Lekarz – Szef Służby Zdrowia – Dr Rekliński Julian ppłk

Naczelnik więzienia – Kalinowski Władysław ppor.

Stwierdzają, że w dniu dzisiejszym o godz. 20.40 została powieszona Babiak Paraskewia, c. Mikołaja, skazana dnia 4.6.1947 r. na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Grupy Operacyjnej „Wisła” na podstawie art. 85 KKWP. Zgon powieszonej został przez lekarza stwierdzony.

Sporządzono 3 egz.

Akta sprawy P. Babiak (protokoły przesłuchań, akt oskarżenia, protokół rozprawy głównej sądowej, wyrok i prośba o ułaskawienie) liczą łącznie zaledwie 28 stron.

Pełną treść wyroku opublikowałem w: УПА в світлі польських документів. Kнига перша: Військовий суд Oперативної групи «Вісла»…, s. 91–92.

Літопис Української Повстанської Армії т. 22: УПА в світлі польських документів. Кн. 1: Kнигa пepшa: Bійськовий суд Оперативної Групи “Вісла”

Protokół wykonania kary śmierci zamieściłem w książce Akcja „Wisła” 1947 r. Dokumenty i materiały, dok. 285, s. 784-786.